Jednoosobowa spółka z o.o. a ZUS

Atutem spółki z o.o. jest możliwość założenia jej tylko przez jednego wspólnika. Mówimy wówczas o jednoosobowej spółce z o.o. Takie rozwiązanie wiąże się jednak z dodatkowymi obowiązkami. Jednym z nich jest obowiązek płacenia składek ZUS. Sprawdź, czy dotyczy to każdego wspólnika i jak jednoosobową spółkę definiuje ZUS.

Którzy wspólnicy podlegają ubezpieczeniom społecznym?

Obowiązkowym składkom na ubezpieczenia społeczne podlegają osoby fizyczne, które są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą. W myśl ustawy regulującej ten obowiązek, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się m.in. wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. Oznacza to, że wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. jest zobowiązany do uiszczania składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe. Dobrowolnie może natomiast podlegać ubezpieczeniu chorobowemu. Co więcej, wspólnik będzie podlegał ubezpieczeniom bez względu na to, czy spółka prowadzi działalność gospodarczą.

W tej sytuacji, ustawa ogranicza podleganie składkom na ubezpieczenia społeczne do osób fizycznych. Oznacza to, że jeśli wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. jest osoba prawna (np. inna spółka z o.o.) to nie jest zobowiązana do uiszczania składek ZUS.

Jednoosobowa spółka z o.o. a składka na ubezpieczenie zdrowotne

Dodatkowym obowiązkiem spoczywającym na wspólniku jednoosobowej spółki z o.o. jest podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ustawa nakłada ten obowiązek na osoby, które spełniają warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, będące osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą. Chodzi więc m.in. o osoby fizyczne będące wspólnikami jednoosobowych spółek z o.o. Więcej o składce zdrowotnej dla jednoosobowego wspólnika spółki z o.o. piszemy w artykule Polski Ład – składka zdrowotna w spółce komandytowej i jednoosobowej spółce z o.o.

Jakie są terminy opłacania składek ZUS w jednoosobowej spółce z o.o.?

Płatnicy składek ZUS będący wspólnikami jednoosobowych spółek z o.o. opłacają składki za dany miesiąc do 20 dnia następnego miesiąca.

Ulgi i preferencyjne składki ZUS

Określone osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą skorzystać z różnego rodzaju ulg w składkach społecznych ZUS. Przed odpowiedzią, czy można z nich skorzystać prowadząc jednoosobową spółkę z o.o., sprawdźmy na czym polegają poszczególne ulgi:

1. ulga na start – ulga dla przedsiębiorców, którzy po raz pierwszy podejmują działalność gospodarczą bądź podejmują ją ponownie po upływie 60 miesięcy od dnia zawieszenia lub zakończenia działalności gospodarczej. W ramach ulgi przedsiębiorca nie zapłaci składek na ubezpieczenia społeczne przez pierwsze 6 miesięcy. Warunkiem skorzystania z ulgi jest niewykonywanie dla byłego pracodawcy usług, które były wykonywane w bieżącym bądź poprzednim roku kalendarzowym w ramach stosunku pracy,
2. preferencyjne składki ZUS – z opłacania preferencyjnych (niższych) składek ZUS przez okres 24 miesięcy może skorzystać przedsiębiorca, który skorzystał z ulgi na start bądź założył nową działalność gospodarczą. Należy jednak zwrócić uwagę, że z preferencyjnych składek skorzystają osoby, które nie prowadzą bądź przez ostatnie 60 miesięcy kalendarzowych przed rozpoczęciem działalności gospodarczej nie prowadziły działalności.
3. mały ZUS plus – ulga skierowana do przedsiębiorców, którzy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej przez cały poprzedni rok kalendarzowy nie przekroczyli przychodów na poziomie 120 tys. złotych. Koniecznym wymogiem jest również prowadzenie działalności gospodarczej w wymiarze minimum 60 dni kalendarzowych w poprzednim roku. W ramach ulgi przedsiębiorca zapłaci niższe składki ZUS, należy jednak pamiętać, że i w tym przypadku obowiązuje wymóg dotyczący niewykonywania usług dla byłego pracodawcy.

Opisane ulgi są jednak przeznaczone wyłącznie dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Innymi słowy, rzepisy wykluczają możliwość skorzystania z preferencyjnych składek ZUS przez właściciela jednoosobowej spółki z o.o. – o wyjątku od tej reguły piszemy poniżej.  

Czy wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. może skorzystać z preferencyjnych składek ZUS?

Sytuacja przedstawia się inaczej, gdy wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. prowadzi również działalność gospodarczą. W tym przypadku mamy do czynienia ze zbiegiem tytułów ubezpieczenia, ponieważ powstaje zobowiązanie do zapłaty składek z tytułu bycia wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. i prowadzenia działalności gospodarczej. Nie oznacza to jednak, że wspólnik musi opłacać składki z obu tytułów (chyba, że zrobi to dobrowolnie). Składki są bowiem opłacane z tytułu, który powstał najwcześniej. Jeżeli więc jednoosobowa działalność gospodarcza została założona przed jednoosobową spółką z o.o., to składki są odprowadzane z tytułu prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej. Jeżeli w ramach tej działalności przedsiębiorca korzysta z preferencyjnych składek ZUS, to po założeniu jednoosobowej spółki z o.o., nadal będzie mógł opłacać składki ZUS na preferencyjnych zasadach. Możliwość skorzystania z preferencyjnych składek ZUS zależy więc od momentu założenia jednoosobowej działalności gospodarczej oraz uzyskania statusu jednoosobowego wspólnika spółki z o.o.

Czy wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. może skorzystać z małego ZUS plus?

Przepisy regulujące mały ZUS plus określają podmioty, które nie mogą skorzystać z tej ulgi. Są to m.in. osoby, które posiadały w poprzednim roku kalendarzowym status wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. Oznacza to, że z ulgi nie może korzystać wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., a także były wspólnik, jeżeli posiadał status wspólnika w poprzednim roku kalendarzowym.

Posłużę się przykładem, aby lepiej zilustrować omawiane zagadnienie:
Pan Jan Kowalski po raz pierwszy rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej pod nazwą ABC Jan Kowalski w ramach, której sprzedawał samochody. Pan Jan Kowalski nie świadczy usług dla swojego byłego pracodawcy, zatem skorzystał z ulgi na start a następnie ze składek preferencyjnych. Pan Jan Kowalski chciałby zająć się również branżą turystyczną, która jego zdaniem wiąże się dużym ryzykiem, przeczytał jednak nasz artykuł Spółka z o.o. – wady i zalety i wie, że odpowiedzialność wspólnika spółki z o.o. jest ograniczona do minimum, dlatego też Pan Jan Kowalski założył ABC spółkę z o.o., której jest jedynym wspólnikiem. Co w tej sytuacji ze składkami preferencyjnymi, z których korzystał Pan Jan Kowalski? Otóż przedstawiony w przykładzie przedsiębiorca może nadal korzystać ze składek preferencyjnych i opłacać ZUS od niższej podstawy.

Jakie konsekwencje niesie za sobą nieopłacanie składek ZUS przez właściciela jednoosobowej spółki z o.o.?

W przypadku nieopłacenia składek ZUS należy liczyć się z możliwością naliczenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych odsetek za zwłokę. Ponadto ZUS w przypadku nieopłacenia składek bądź opłacenia ich w niepełnej kwocie – może wymierzyć płatnikowi dodatkową opłatę, która może wynieść nawet 100% kwoty nieopłaconych składek. W najgorszym scenariuszu ZUS może ustanowić hipotekę na wszystkich nieruchomościach zalegającego płatnika.

Jednoosobowa spółka z o.o. w rozumieniu ZUSu

Zgodnie z powyższym, jeśli w spółce z o.o. jest więcej niż jeden wspólnik (spółka nie jest jednoosobowa) to co do zasady wspólnicy nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Stąd też wielu wspólników przekazuje 1% lub 5% udziałów w spółce z o.o. innej osobie, licząc, że spółka utraci status jednoosobowej, a w konsekwencji wspólnik nie będzie musiał płacić składek ZUS. Praktyka pokazuje jednak, że obecność drugiego wspólnika w spółce z o.o. nie zawsze uchyla ten obowiązek. Często tak właśnie uważa ZUS, który kieruje pisma do wspólników dwuosobowych spółek wraz z naliczeniem zaległych składek.

Kiedy spółka może zostać uznana za jednoosobową?

Co więc przesądza o tym, że spółka wieloosobowa może zostać uznana za jednoosobową? Jest to m.in.:

• niski udział drugiego wspólnika w kapitale zakładowym spółki z o.o. – polskie sądy w orzeczeniach podkreślają, że nawet gdy formalnie wspólnik jest jedynie udziałowcem większościowym to w przypadku iluzorycznego udziału drugiego wspólnika należy go traktować na potrzeby ubezpieczeń społecznych jako jedynego wspólnika tej spółki. Jaki udział traktowany jest jako iluzoryczny? W orzeczeniach wskazuje się na posiadanie przez drugiego (iluzorycznego) wspólnika np. poniżej 1% udziałów, 1 % udziałów, 8 a nawet 10% udziałów,
• samodzielność decydowania o wynikach zgromadzenia wspólników, niemal wyłączne prawo do zysku oraz nieskrępowana możliwość samodzielnego decydowania o bieżącej działalności spółki (zwykle będą to konsekwencje posiadania większości w kapitale zakładowym spółki z o.o.),
• dominująca pozycja właścicielska, która decyduje o tym, że wspólnik nie może być własnym pracodawcą, wskutek czego nie może korzystać z ubezpieczenia społecznego jako pracownik tej spółki.

Odmienne stanowiska

Innego zdania jest Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, który dnia 2 maja 2023 roku skierował wniosek o objaśnienia prawne do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej. Jego zdaniem uznanie spółki wieloosobowej za jednoosobową jest niezgodne z przepisami, a także sprzeczne z wpisem w KRS. Więcej informacji na temat stanowiska Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców mogą Państwo znaleźć w skierowanym wniosku.

Ważnym stanowiskiem, które może zmienić podejście ZUS-u jest uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2024 roku sygn. akt III UZP 8/23. W orzeczeniu Sąd Najwyższy uznał, że wspólnik dwuosobowej spółki z o.o. posiadający 99% udziałów nie podlega ubezpieczeniom społecznym. Zatem Sąd uznał, że spółka, w której jeden ze wspólników posiada 1% udziałów nie może być traktowana jak jednoosobowa, mimo dużej dysproporcji w udziałach. Mając na uwadze powyższe orzeczenie należy uznać, że objęcie udziałów, choćby w nieznacznej części, w spółce przez innych udziałowców wyłącza obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym. Należy jednak pamiętać, że Uchwała Sądu Najwyższego nie jest bezpośrednio wiążąca. Zadaniem Sądu Najwyższego jest ujednolicenie orzecznictwa sądów, mimo to omawiana uchwała nie wiąże ZUSu w kwestii wydawanych decyzji. Trzeba zatem poczekać na reakcje ZUSu w odniesieniu do stanowiska Sądu Najwyższego. Będziemy śledzić i na bieżąco informować Państwa o rozwoju sporu dotyczącego uznawania wieloosobowych spółek z o.o. za spółki jednoosobowe.

FAQ

Jakie składki musi opłacać wspólnik jednoosobowej spółki z o.o.?

Wspólnik jest zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe. Może również dobrowolnie podlegać ubezpieczeniu chorobowemu.

Jakie są konsekwencje nieopłacania składek ZUS przez wspólnika?

Nieopłacenie składek może skutkować naliczeniem odsetek za zwłokę oraz dodatkowymi opłatami, a w skrajnych przypadkach ZUS może ustanowić hipotekę na nieruchomościach płatnika.

Jakie są aktualne stanowiska dotyczące ubezpieczeń wspólników dwuosobowych spółek z o.o.?

Stanowisko w tej sprawie zmienia się, m.in. na podstawie uchwały Sądu Najwyższego, która uznaje, że wspólnik z 99% udziałów nie podlega obowiązkowi ubezpieczeń społecznych.

Podstawa prawna: art. 6 ust. 1 pkt 5), art. 8 ust. 6 pkt 4), art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1, art. 23 ust. 1, art. 24 ust. 1a, art. 26 ust. 1-3, art. 47 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c) ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,  wyrok SA w Katowicach z dnia 15 listopada 2018 r., sygn. akt III AUa 916/18, wyrok SN z dnia 3 sierpnia 2011 r., I UK 8/11, wyrok SA w Szczecinie z dnia 19 lipca 2017 r., sygn. akt III AUa 410/16, wyrok NSA z dnia 22 marca 2019 r., II GSK 187/17, wyrok SN z dnia 3 lipca 2019 r., II UK 24/18, wyrok SA we Wrocławiu z dnia 25 lipca 2019 r., III AUa 424/19, wyrok SN z dnia 5 marca 2020 r., III UK 36/19, postanowienie SN z dnia 24 marca 2021 r., III USK 156/21, Uchwała SN z dnia 21 lutego 2024 roku III UZP 8/23.

Polub nas na
Facebooku!